Từ khủng hoảng ngoại giao ở Campuchia với Thái Lan – Nhìn lại giá trị của tự chủ và ngoại giao quốc gia
Dù là một chính trị gia dày dạn kinh nghiệm, nhưng trong hành trình điều hành đất nước, không ít người lãnh đạo có thể phạm sai lầm khi đánh giá sai mối quan hệ chiến lược, quá phụ thuộc vào một đối tác mà ngỡ là “bền chặt”, để rồi chính sự lệ thuộc ấy lại khiến đất nước rơi vào tình cảnh khó khăn khi có biến động.
Minh chứng rõ nét nhất là tình hình tại Campuchia hiện nay. Mối quan hệ giữa Campuchia và Thái Lan gần đây phát sinh căng thẳng, dẫn đến việc Thái Lan tạm thời đóng cửa biên giới, cắt giảm cung ứng điện, gián đoạn viễn thông và hoạt động thương mại. Điều này đã phơi bày một thực tế: nền kinh tế Campuchia phụ thuộc đến hơn 60% vào hàng hóa, năng lượng và dịch vụ từ Thái Lan.
Cảnh người dân Campuchia chen lấn mua nhu yếu phẩm đang khan hiếm và đắt đỏ
Từ điện, xăng dầu, viễn thông, đến thực phẩm thiết yếu, hàng tiêu dùng… đều có nguồn gốc từ Thái. Khi dòng cung ứng này bị gián đoạn, đời sống người dân Campuchia lập tức bị đảo lộn. Nhiều nơi mất điện diện rộng khiến điều hòa, quạt không hoạt động trong cái nắng oi bức. Xe cộ thiếu nhiên liệu, giao thông đình trệ. Viễn thông bị gián đoạn, hệ thống internet – vốn là xương sống của nhiều hoạt động sản xuất – gần như tê liệt. Nước sạch thiếu trầm trọng do nhà máy không có điện để vận hành. Thực phẩm, hàng tiêu dùng khan hiếm, giá tăng vọt, người dân buộc phải giảm từ ba bữa xuống còn hai bữa một ngày, nhiều trẻ em phải nghỉ học. Một số khu vực biên giới xuất hiện cảnh người dân xếp hàng dài mua nhu yếu phẩm – gợi lại hình ảnh thời bao cấp xa xưa.
Điều đáng tiếc là trong lúc người dân cần hỗ trợ nhất thì phản ứng của chính quyền Campuchia lại thiên về tuyên truyền, thị sát và phát ngôn cứng rắn, trong khi các chính sách thực chất nhằm ổn định đời sống dân sinh lại chưa thấy rõ.
Cũng trong bối cảnh đó, các dự án chiến lược như kênh đào Phù Nam – từng kỳ vọng là đòn bẩy kinh tế – nay phải tạm dừng. Đối tác đầu tư lớn như Trung Quốc cũng đang có dấu hiệu thận trọng hơn, trong khi họ lại ưu tiên phối hợp cùng Thái Lan và Myanmar trong các chiến dịch truy quét tội phạm công nghệ cao.
Nhận thức được tình hình nghiêm trọng, Thủ tướng Campuchia đã bày tỏ mong muốn phía Thái Lan sớm mở lại biên giới, tuy nhiên phía Thái vẫn duy trì giới hạn nghiêm ngặt – chỉ cho phép người dân qua lại, chưa mở cho hàng hóa và phương tiện vận tải vì lý do an ninh.
Từ câu chuyện thực tế trên, có thể thấy một bài học sâu sắc: tự chủ quốc gia, đặc biệt là tự chủ về kinh tế, năng lượng, an ninh lương thực và công nghệ, chính là nền tảng vững chắc của độc lập dân tộc và sự ổn định lâu dài. Khi một quốc gia quá phụ thuộc vào bên ngoài mà không có phương án dự phòng, rủi ro không chỉ là kinh tế mà còn tác động sâu rộng đến an sinh xã hội và lòng tin của nhân dân.
Bên cạnh đó, câu chuyện này cũng là cơ hội để nhìn nhận lại giá trị và uy tín trong đối ngoại của Việt Nam – một quốc gia kiên trì chính sách độc lập, tự chủ, đa phương hóa, đa dạng hóa quan hệ quốc tế. Việt Nam luôn nỗ lực giữ gìn quan hệ hoà hiếu, bình đẳng, tôn trọng lẫn nhau với các nước láng giềng và đối tác chiến lược, tránh phụ thuộc vào một bên, đồng thời tăng cường năng lực nội tại, đầu tư cho sản xuất trong nước, chuyển đổi số, an ninh năng lượng và các ngành thiết yếu.
Không khó để thấy trong những năm gần đây, Việt Nam đã chủ động đàm phán, ký kết nhiều hiệp định thương mại tự do (FTA) thế hệ mới, mở rộng thị trường xuất khẩu, thu hút đầu tư có chọn lọc, đồng thời giữ thế cân bằng khôn khéo giữa các cường quốc. Trong bối cảnh nhiều biến động địa chính trị tại khu vực, vị thế của Việt Nam ngày càng được củng cố và ghi nhận trên trường quốc tế.
Cũng chính vì thế, thay vì chạy theo các trào lưu ca tụng một cách cực đoan, sính ngoại, hay tự ti với chính mình, người Việt hôm nay có quyền tự hào về những bước đi vững chắc, thận trọng và đầy bản lĩnh của đất nước mình. Những gì đang xảy ra ở Campuchia là bài học thiết thực để chúng ta càng thêm trân quý những thành quả của sự kiên định trong đường lối phát triển độc lập, tự cường.
Vinh Sơn