Nhận diện và đấu tranh với thông tin giả và các loại tội phạm lừa đảo trên không gian mạng
Ngoài những hữu ích của mạng xã hội đem lại trong cuộc sống hiện đại thì với đặc tính mở, lan truyền nhanh, mạng xã hội đã trở thành môi trường thuận lợi cho hoạt động phát tán thông tin bịa đặt, xuyên tạc, thật giả lẫn lộn nhằm tạo các luồng dư luận xã hội phục vụ các ý đồ đen tối, gây phương hại đến an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội. Hàng loạt cuộc biểu tình, bạo loạn nổ ra trên thế giới, gây bất ổn chính trị, xã hội trong thời gian dài ở các quốc gia đều có vai trò lo lớn của mạng xã hội. Chỉ một vài thông điệp đánh trúng tâm lý, bức xúc của người dân được phát đi đã nhanh chóng tạo ra hiệu ứng tâm lý đám đông, quy tụ hàng ngàn, thậm chí hàng chục ngàn người hưởng ứng, châm ngòi cho phong trào biểu tình, chống chính quyền. Điển hình như cuộc cách mạng “Mùa Xuân Ả Rập” diễn ra ở các nước Châu Phi – Trung Đông (2010) làm sụp đổ chính quyền các nước Ai Cập, Sirya; biểu tình chiếm phố Wall kéo dài liên tục trong nhiều tháng, xuất phát từ New York, Mỹ và lan ra trên 80 quốc gia và vùng lãnh thổ trên thế giới (2011), gần đây là phong trào biểu tình “Áo vàng” ở Pháp và lan ra nhiều quốc gia, kéo dài từ năm 2018 đến 2020; các cuộc biểu tình chống phân biệt chủng tộc nổ ra ở tất cả 50 tiểu bang và Thủ đô Washington của Mỹ và lan ra nhiều quốc gia trên thế giới như Anh, Pháp, sau khi cảnh sát Mỹ bắt chết một người da màu tháng 6/2020, và mới đây là bạo loạn chính trị ở Myanma, Băng-la-đét…
Hiện nay, trên thế giới có hàng trăm mạng xã hội khác nhau, tuy nhiên mạng xã hội được người dùng phổ biến nhất là Facebook và Youtube. Tính đến nay, Việt Nam có khoảng gần 78 triệu người dùng Internet; trung bình cứ 3 giây có 01 người Việt nam đăng ký tham gia Facebook. Đối với Youtube, Việt Nam có gần 60 triệu tài khoản, Tiktok có khoảng 50 triệu tài khoản được sử dụng. Những con số đó cho thấy khả năng phổ biến và sức lan truyền của các diễn đàn, mạng xã hội đã ảnh hưởng, tác động trực tiếp đến đời sống hiện thực. Do đó, các tổ chức phản động lưu vong, số đối tượng chống đối trong nước triệt để lợi dụng không gian mạng, chủ yếu là mạng xã hội Facebook, Youtube để phá hoại tư tưởng, thúc đẩy “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ nước ta. Thời gian qua, cơ quan chức năng của Việt Nam đã phát hiện trên 3.000 trang mạng có nội dung xấu độc, 149 hội, nhóm chống đối trên các mạng xã hội, đăng tải hơn 800.000 bài viết, video clip có nội dung kích động, xuyên tạc, bóp méo tình hình chính trị, kinh tế, xã hội trong nước. Riêng trên địa bàn tỉnh Nghệ An, trong thời gian qua cơ quan chức năng đã phát hiện có 57 hội, nhóm mạng xã hội Facebook với trên 3.310.000 thành viên tham gia, có các hoạt động phức tạp về an ninh, trật tự. Trong đó, đã tiến hành rà soát, xử lý với trên 624 tài khoản, 216 bài viết có nội dung xấu, độc trong các hội, nhóm này.
Bên cạnh đó, tội phạm lừa đảo, chiếm đoạt tài sản qua mạng xã hội diễn phức tạp, với nhiều phương thức, thủ đoạn khác nhau, gây hậu quả nghiêm trọng, với chiêu thức chủ yếu là: giả danh các cơ quan thực thi pháp luật lừa đảo qua mạng; lừa đảo qua hình thức kinh doanh đa cấp, các đối tượng sử dụng các khoản lợi nhuận lớn làm “mồi nhử”, lôi kéo số lượng lớn người dân đầu tư bào các dự án “ảo”, sau đó đánh sập hệ thống để chiếm đoạt tài sản; giả mạo website dịch vụ chuyển tiền quốc tế, các ngân hàng thương mại, nhân viên chăm sóc khách hàng… yêu cầu cung cấp các thông tin giao dịch trực tuyến, sau đó chiếm đoạt quyền sử dụng tài khoản ngân hàng, chiếm đoạt tài sản… Tội phạm tổ chức đánh bạc trên mạng xã hội diễn biến hết sức phức tạp, chủ yếu do các “nhà cái” ở nước ngoài móc nối với các đối tượng trong nước (đại lý) xây dựng các đường dây; do ảnh hưởng dịch Covid-19 các giải thi đấu thể thao quốc tế tổ chức hạn chế, các đối tượng đã chuyển đổi, thông qua một số hình thức khác như tổ chức trò chơi trực tuyến, giải thi đấu thể thao điện tử; do đó, lượng người tham gia trò chơi trực tuyến có tính chất cờ bạc gia tăng và quy mô lớn. Mới đây, Công an tỉnh Nghệ An đã bắt giữ 14 đối tượng trong đường dây đánh bạc trực tuyến liên tỉnh do Nguyễn Ngọc Hoàng (sinh năm 1992) trú tại xã Gia Lâm, huyện Lâm Hà, tỉnh Lâm Đồng cầm đầu, với số tiền giao dịch lên tới 36 tỷ đồng và nhiều vụ án lừa đảo trên mạng xã hội… Hoạt động quảng cáo cờ bạc diễn ra bằng nhiều hình thức, chủ yếu thông qua mạng xã hội để gửi tin nhắn đồng loạt cho người dùng; hoạt động “tín dụng đen” qua mạng xã hội ngày càng tinh vi, nổi lên là hình thức cho vay ngang hàng (P2P Lending) lãi suât lên đến 90% – 100%/tháng…
Để kịp thời ngăn chặn hoạt động chống phá của các thế lực thù địch và đấu tranh với các loại tội phạm hoạt động trên không gian mạng, nhiệm vụ cấp bách của cấp ủy, chính quyền các cấp trong thời gian tới đó là: Chỉ đạo cơ quan chức năng luôn chủ động nắm chắc tình hình, thường xuyên, liên tục trên không gian mạng, kịp thời phát hiện, ngăn chặn ngay những thông tin xấu độc, xử lý nghiêm các tổ chức, cá nhân vi phạm pháp luật để răn đe, cảnh tỉnh, bảo đảm môi trường internet ngày càng lành mạnh. Tăng cường công tác tuyên truyền, đấu tranh phản bác quan điểm sai trái, thù địch, nâng cao cảnh giác, “sức đề kháng” cho người dân khi tham gia môi trường mạng. Cụ thể hóa Luật An ninh mạng 2018, Quy tắc ứng xử trên mạng xã hội do Bộ Thông tin ban hành năm 2021, Quy định số 37-QĐ/TW về những điều đảng viên không được làm bằng các quy định, Quy định số 85-QĐ/TW, ngày 07/10/2022 của Ban Bí thư về việc cán bộ, đảng viên sử dụng trang thông tin điện tử cá nhân trên internet, mạng xã hội; quy chế của cơ quan, đơn vị, chi ủy để quản lý cán bộ, đảng viên khi tham gia mạng xã hội gắn với thường xuyên tuyên truyền, giáo dục, nâng cao nhận thức về chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh là nền tảng tư tưởng của Đảng, kim chỉ nam cho mọi hành động cách mạng, triển khai có hiệu quả việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức và phong cách Hồ Chí Minh và Nghị quyết Trung ương 4 khóa XIII để tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng, hệ thống chính trị ngày càng trong sạch, vững mạnh.
Bên cạnh đó, mỗi cán bộ, đảng viên và người dân cần nêu cao ý thức, trách nhiệm trước cộng đồng, xã hội, không chia sẻ những thông tin thất thiệt, chưa kiểm chứng; tập trung tuyên truyền lan tỏa, chia sẻ những thông tin tích cực về gương người tốt, việc tốt, mô hình hay, hiệu quả trong mọi phong trào, lĩnh vực của cuộc sống để không ngừng củng cố sức mạnh khối đại đoàn kết toàn dân, tạo môi trường thuận lợi để phát triển kinh tế – xã hội cho quê hương, đất nước.
Vinh Sơn